Bogowie celtyccy cz.2
- Szczegóły
- Kategoria: bez kategorii
- Opublikowano: sobota, 20, czerwiec 2015 05:18
- Super User
W iryjskiej mitologii była żoną Bresa, króla ludu Túatha Dé Danann, który zastąpił na tronie Nuadu (gdy ten po stracie ręki w bitwie z Firbolgami nie mógł już pełnić obowiązków władcy). Powierzchowność Bresa, zwanego Nadobnym, nie budziła zastrzeżeń. Wywodził się ze strony ojca Fomorian, gwarantował więc spokój ze strony swoich krewnych, demonicznych olbrzymów. Na tym jednak kończyły się jego zalety. Okazał się skąpym tyranem, ściągającym olbrzymie daniny i mającym skłonność do poniżania poddanych. Siłę Dagdy – Dobrego Boga –wykorzystywał do ciężkiej pracy przy budowie umocnień.
O ile zdetronizowany Bres marnie zapisał się w mitycznej historii, o tyle jego żona była w Irlandii otoczona wielkim szacunkiem. Mówiono o niej, że potrafi nakarmić zwierzęta, nie odbierając pożywienia ludziom. Oddawano jej cześć w Imbolc – święto oczyszczenia, 1 lutego. Dzień ten rozpoczynał okres mlecznościowiec, ale wówczas nie hodowano ich tak powszechnie jak dzisiaj. Imbolc był jednym z czterech ważnych dla pogańskich mieszkańców Irlandii świąt – być może ze względu na lubianą boginię.
Epona
Bogini Koni lub Boski Koń; odpowiednik walijskiej Rhiannion, aryjskiej Machy i brytańskiej Rosmerty. Przedstawiana jest zawsze z koniem, zdobi wiele galo rzymskich ołtarzy. Należy do prastarych bóstw. Jej imię pochodzi od celtyckiego wyrazu oznaczającego klacz.
Epona jest zazwyczaj ubrana w długą szatę z rękawami, jej włosy przykrywa zawój. Siedząc na koniu, czasem nago lub półnago, nieraz dzierży kwitnącą gałąź (być może jabłoni). Jeśli przedstawiana jest na tronie, trzyma róg obfitości albo owoce. Z jej kolan jedzą dwa źrebaki, czasami ma dziecko u piersi lub dzieci u boku. Wszystkie te atrybuty, charakterystyczne dla pierwotnych religii, symbolizują płodność. Epona była zapewne powszechnie czczona w najwcześniejszych dziejach Celtów, później jej kult osłabł – został wyparty przez męskich bogów solarnych.
W okresie, gdy Galia uległa wpływom rzymskim, kult Epony przejęli Rzymianie. Obchodzili jej święto 18 grudnia, budowali dla niej w stajniach wotywne kapliczki, ozdabiali je kwiatami. Uważali boginię za patronkę jeźdźców. Szczególną popularnością cieszyła się wśród oddziałów rzymskiej jazdy stacjonującej na terenie późniejszych Niderlandów.
W mitach aryjskich odpowiednikiem Epony może być Macha. W cyklu ulsterskim Macha pojawiła się w domu pewnego wdowca, zachowując się jak jego żona i przejmując obowiązki gospodyni. Pozostała tam, ku obopólnemu zadowoleniu. pod warunkiem, że jej sekret pozostanie niewyjawiony. Mężczyzna ów nie zdołał jednak utrzymać tajemnicy i podczas wyścigów rydwanów pochwalił się, że jego żona biega szybciej niż najlepszy z królewskich zaprzęgów. Król kazał sprowadzić Machę, by stała z końmi do wyścigu. Brzemienna bogini długo prosiła, by ją oszczędzić, ale że stawką było życie jej męża, stanęła do zawodów. Prześcignęła wszystkie konie, ale umarła, wydając na świat bliźnięta. Przed śmiercią przeklęła wszystkich mężczyzn Ulsteru za to, że potraktowali ją tak niegodziwie. Odtąd mieli być dotknięci taką niemocą, jak kobieta w połogu – także w obliczu boga.
Trafniejsze było porównanie Epony do matki całej generacji irlandzkich bóstw – bogini Danu. Imię tej irlandzkiej bogini zawiera pojęcie obfitości, żyzności i urodzaju, ale jest ona także bóstwem zniszczenia i śmierci, równie starym jak Epona. Za walijski odpowiednik Epony uznaje się Rhiannion. Wielką Królową (Rigantonę),nieśmiertelną małżonkę Pwylla. Rhiannion, posądzona o uśmiercenie własnego dziecka, za karę musiała wnosić gości do pałacu swego męża. Wcześniej mieszkańcy Wysp Brytyjskich czcili bóstwo pokrewne Eponie pod postacią klaczy. Świadczy o tym wielki biały koń wycięty na zboczu wzgórza (Wantage, południowa Anglia).
Bogowie celtyccy cz.1
- Szczegóły
- Kategoria: bez kategorii
- Opublikowano: sobota, 20, czerwiec 2015 05:13
- Super User
Skłonność Dagdy do obżarstwa nie dziwi, skoro miał w swojej pieczy magiczny kocioł, celtycki symbol obfitości. Mówiono, że od kotła Dagdy nikt (oprócz tchórzy) nie odejdzie nienasycony. Z powodu swego ogromnego apetytu czasem był przedstawiany jako mężczyzna grubawy, rubaszny, w przykrótkiej wieśniackiej tunice.
Dagda był przywódcą boskiego klanu. Czarodziej, wojownik, sztukmistrz w jednej osobie – pełnił raczej funkcję arcykapłana. Uważa się go za patrona druidów – zwany był także Rudowłosym Panem Wielkiej Wiedzy (Ruaid Rofhessa).
O jego wysokiej randze świadczy fakt, że poświęcono mu święto Beltaine – jedno z najważniejszych celtyckich świąt, obchodzone na początku maja. Było radosne, oznaczało bowiem początek lata, czas przepędzania bydła na świeże pastwiska. W noc Beltaine druidzi rozpalali nowe wielkie ogniska. Beltaine dosłownie znaczy właśnie ‘Ogień Beli’.
Banshee
- Szczegóły
- Kategoria: bez kategorii
- Opublikowano: piątek, 19, czerwiec 2015 17:47
- Super User
Banshee – w mitologii irlandzkiej zjawa w kobiecej postaci, najczęściej zwiastująca śmierć w rodzinie.
Postać banshee, początkowo pośredniczki między krainą zaświatów a ludźmi, wiąże się ściśle z mitem o Tuatha Dé Danann. Według tradycji niektóre rodziny irlandzkie miały związane ze sobą banshee, które mogły się ukazywać przed śmiercią członka rodziny; banshee są szczególnie znane ze swojego żałosnego płaczu lub zawodzenia, którymi ją przepowiadają.
Niektóre tradycyjne przekazy rozróżniają między ujrzeniem a usłyszeniem banshee – podczas gdy usłyszenie „lamentu banshee” prorokuje śmierć w rodzinie, ujrzenie tej istoty zapowiada śmierć osoby, która ją widziała. Banshee z tych opowieści zawsze są ubrane na biało i mają długie, jasne włosy, które czeszą srebrnymi grzebieniami. Podobnie jak skrzaty, banshee przywiązują się do jednego ludzkiego domostwa, ale zamiast pomagać w gospodarstwie te dziwne i posępne istoty, płacząc snują się po okolicy i piorą odzież ludzi mających wkrótce umrzeć. Jedni opisują banshee jako piękne, drudzy zaś jako szkaradne, ale wszyscy zgodnie stwierdzają, że w ich wyglądzie jest coś przerażającego. Podobno kilku nieszczęśników, którzy spojrzeli banshee w twarz umarło ze strachu. Tak samo śpiew banshee jest jednocześnie uroczy i niepokojący. Niektórzy twierdzą, że zabraniając banshee lamentować można opóźnić czyjś zgon. Wydaje się to mało prawdopodobne, ponieważ w większości przypadków banshee nie sprowadza śmierci, lecz tylko ją zwiastuje.
Selkie
- Szczegóły
- Kategoria: bez kategorii
- Opublikowano: piątek, 19, czerwiec 2015 17:57
- Super User
Selkie – szkocki Silkie, w mitologii celtyckiej istoty mogące zmienić się z foki w człowieka lub bogini porządków domowych.
Przemiana odbywa się poprzez zrzucenie foczej skóry. Przywdziewając ją ponownie, selkie może znów przybrać zwierzęcą formę. Ich nazwa pochodzi z Orkadów, gdzie słowem selkie określa się każdą fokę.
W większości legend kobieta-selkie zakochuje się w mężczyźnie i dla niego porzuca życie w morzu. Po pewnym czasie tęsknota jest jednak tak duża, że selkie ponownie przybiera kształt foki. W zależności od wersji ukochani bądź nie wiedzą, że zakochali się w selkie, bądź wiedząc o tym ukrywają foczą skórę, aby zapobiec powrotowi do morza.
Kelpie
- Szczegóły
- Kategoria: bez kategorii
- Opublikowano: piątek, 19, czerwiec 2015 17:39
- Super User
Kelpie – w folklorze celtyckim nadnaturalny wodny koń, zmieniający kształty, nawiedzający szkockie jeziora i rzeki. Na Orkadach podobne stworzenie nosi nazwę Nuggle, a na Shetlandach Shoopiltee. Pojawia się także w folklorze skandynawskim jako Bäckahästen ("koń potokowy").
Kelpie czasami ukazuje się jako brutalny i włochaty człowiek, który ściska i miażdży podróżników, jednak jego najczęstszą, powszechnie przyjętą formą jest łagodny koń, stojący przy strumieniu lub rzece. Jeśli ktokolwiek go dosiądzie, kelpie poszarżuje w najgłębsze partie wody, porywając ze sobą i zatapiając nieszczęsnego jeźdźca. Krzyżówki kelpie z koniem domowym są dobrymi końmi wierzchowymi. Kelpie ostrzegają swoim zawodzeniem i wyciem przed nadchodzącymi burzami. Stworzenia te są jednak rzadko łagodne.
